Bozburun Bizimdir: Yerelden Evrensele - Birleşmiş Milletler Başvurusu

Bozburun Yarımadası, Ege’nin en değerli doğal alanlarından biri olarak sadece Türkiye için değil, tüm Akdeniz ekosistemi için yaşamsal öneme sahip. Deniz çayırları (Posidonia oceanica), endemik türler ve tarihi dokusuyla eşsiz olan bu coğrafya, son yıllarda marina ve benzeri büyük ölçekli projelerin tehdidi altındadır. Bozburun Bizimdir platformu, bu tehditlere karşı hem yerel hem de uluslararası düzeyde sesini duyurmayı hedefleyen bağımsız bir sivil inisiyatiftir.

Bu noktada, Birleşmiş Milletler’in çevre ve insan haklarıyla ilgili Özel Prosedürler Mekanizması kritik bir başvuru kapısı sunmaktadır. İlgili rehber, çevresel yıkımın aynı zamanda bir hak ihlali olduğunu vurgulayarak; sivil toplumun, yerel halkın ve aktivistlerin hangi yollarla uluslararası platformda hak arayabileceğini ayrıntılı biçimde ortaya koymaktadır.

Yerel Sorunların Evrensel Boyutu

Bozburun’da planlanan marina, yalnızca kıyı ekosistemine değil, aynı zamanda bölge halkının geçim kaynaklarına ve kültürel bütünlüğüne de zarar verme potansiyeline sahiptir. Rehberde de altı çizildiği gibi, çevre hakkı yalnızca doğanın korunmasını değil, insanların sağlıklı bir çevrede yaşama hakkını da kapsar. Bu nedenle, Bozburun’daki tehditler yalnızca ekolojik değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik boyutlarıyla da bir hak ihlalidir.

BM Özel Raportörleri, çevresel tahribat ve hak ihlallerini raporlayarak hükümetlerden açıklama talep edebilir ve uluslararası kamuoyunun dikkatini çekebilir. Bozburun Bizimdir platformu da bu mekanizmaları kullanarak sesini daha geniş kitlelere ulaştırmayı hedeflemektedir.

Sivil Toplumun Gücü

Rehber, başarılı bir başvurunun yalnızca güçlü argümanlarla değil, aynı zamanda şeffaf, hesap verebilir ve kapsayıcı bir örgütlenme modeliyle mümkün olduğunu vurgular. Bu bağlamda Bozburun Bizimdir platformu, küçük ama etkili bir sivil toplum örgütü olmanın temel ilkelerini benimser:

Şeffaflık ve hesap verebilirlik: Tüm çalışmalar açık ve izlenebilir şekilde yürütülür.

Katılımcılık: Yerel halkın görüşleri ve talepleri sürecin merkezinde yer alır.

Dayanışma: Ulusal ve uluslararası çevre hareketleriyle işbirliği yapılır.

Hukuka ve bilime dayalı savunuculuk: Kampanyalar bilimsel raporlar, ulusal mevzuat ve uluslararası sözleşmeler ışığında yürütülür.

Sürdürülebilir Alternatifler

Marina gibi büyük ölçekli projeler yerine bölgeye gerçek fayda sağlayacak sürdürülebilir ekonomik faaliyetler mümkündür. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile UNDP tarafından hazırlanan raporlarda, Datça–Bozburun Özel Çevre Koruma Bölgesi için önerilen ekoturizm, dalış turizmi, yürüyüş rotaları, organik tarım ve yerel ürünlerin markalaştırılması gibi faaliyetler öne çıkmaktadır. Bu öneriler, hem doğayı korumakta hem de yerel halkın gelirini artırmaktadır.

Uluslararası Mekanizmaların Kullanımı

Rehberde anlatıldığı üzere, bir hak ihlali şüphesi durumunda BM Özel Raportörlerine yapılacak başvurular:

İhlalin tanımını,

Yerel halk üzerindeki etkilerini,

Konuyla ilgili belgeleri ve tanıklıkları

içermelidir.

Bozburun Bizimdir platformu da bu çerçevede hazırlanacak dosyalarla, ulusal sınırları aşan bir görünürlük sağlayabilir. Bu, yalnızca Bozburun için değil, tüm Türkiye’de kıyı ve deniz alanlarını koruma mücadelesi veren topluluklar için yol gösterici olacaktır.

Sonuç

Bozburun Bizimdir, yalnızca bir çevre hareketi değil, aynı zamanda yaşama, sağlığa ve kültürel bütünlüğe sahip çıkma mücadelesidir. Birleşmiş Milletler rehberi bizlere gösteriyor ki, yerel sorunlarımızı evrensel hak çerçevesinde dile getirmek mümkündür. Bozburun’un deniz çayırları, balıkları, zeytinlikleri ve insanları için bu mücadele, yerelden küresele uzanan bir dayanışma çağrısıdır.

🔗 Kaynaklar:

Başak, E. & Yolak, U. (2013). Türkiye’nin Ege Kıyılarındaki Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarında Geliştirilebilecek Sürdürülebilir ve Çevre Dostu Ekonomik Faaliyetler Listesi. UNDP & T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Sezerel, H. & Karagöz, D. (2023). The Challenges of Sustainable Tourism Development in Special Environmental Protected Areas: Local Resident Perceptions in Datça-Bozburun. Sustainability, 15(3364)

Network Learning (2006). How to Build a Good Small NGO

Wyatt, M. (2004). Handbook of NGO Governance